Kamera hareketleri konusunda sektör dışında çoğu insanın bilmediği ama aslında bilmediğimiz halde sahne geçişlerini anlamsal çerçevede izlememize yardımcı olan bazı çekim hileleri yani çekim terimleri bulunmaktadır. Her sektörün kendince bir dili olduğu gibi sinema televizyon sektörünün de kendi aralarında kullandığı bir dil bulunmaktadır.

Alt açı, eğik açı, bakış açısı, amors, dolly zoom in-out, pan, tilt, zoom ve aks hareketi gibi kamera açıları bulunmaktadır. Bazen işi bilen insanların yanında film sahneleri hakkındaki konuşmalarından hiçbir şey anlamayız. Bunun sebebi sektöre hâkim olmamaktan kaynaklıdır.

Çekimlerde en çok tercih edilen kamera açılarından bir tanesi de 180 derece kuralı sayılan Aks hareketidir. Kamera hareketleri içinde yer alan Aks (180 derece kuralı), çekilecek oyuncular ve kamera arasında varsayılan uzaklıklarıdır. 180 derece açı ile çekilen sekanslar anlam bütünlüğü oluşması adına, kamera açısı sahnede sağ taraftan çıkıyorsa sol taraftan başlayarak devam etmelidir.

180 derece kuralı bozularak çekim yapılabilmesi de mümkündür. Ancak ne anlatmak istediğinizi veremezseniz seyircide anlam bütünlüğü bozulur. Bu durumu gerçekleştiren yönetmenler de vardır. 180 derecelik açının dışına çıkıldığı zaman buna Aks Atlaması denilir. Ancak önerilen ise Aks’ın atlanmamasıdır. Sahne hangi kamera açıları ile başladı ise bitene kadar o kamera açısı ile tamamlanmalıdır.

Kamera Hareketlerinin Önemi

Kamera hareketleri, çekimini yapmak istediğimiz öğenin gerçekliğini izleyiciye yansıtabilmek açısından oldukça önemlidir. İster sinema filmi, reklam filmi ya da tanıtım filmi olsun kamera hareketleri içerisinde aks çizgisinin oluşturulması ve aks atlaması yapılmaması izleyicinin zaman ve yön kavramını oluşturmak açısından önemlidir. Elbette ki bu durum izleyicinin gerçeklik algısına da olumlu etki yapmaktadır.

Hayali olarak oluşturulan aks çizgisi çekim yapılacak olan sahnenin aksiyon parçalarına bölünmesi ve hep aynı yönde çekim yapılması kuralına bağlı kalınarak yapılmaktadır. Şayet hayali aks çizgisinin diğer tarafından aksiyon parçasının çekimi yapılır ise bu durumda izleyici yön duygusunu tamamen yitireceği için aks atlaması ortaya çıkacaktır.

Gerek reklam filmi gerekse de tanıtım filminde hem verilmek istenen mesajın net bir şekilde verilmesi hem de filmin akıcılığını sağlamak için kamera hareketleri büyük önem kazanmaktadır. Zira süre olarak çok kısa bir zamanda bunların yapılması gerekmektedir. Bu süreç içerisine aks atlaması gibi bir hata yapılması kabul edilmeyecek bir hata olacaktır.

Kamera Hareketleri ile Aks Çizgisi Nedir?

Kamera hareketleri içinden Aks’ı size bir örnek vererek açıklayalım. Mesela iki oyuncumuzun karşılıklı diyalog sahneleri mevcut, oyuncular ile kamera arasında 180 dereceli açı oluşturulur ve iki oyuncunun arasında hayali bir Aks belirlenir ve A Oyuncunun sağ omzundan başlayan çekim B Oyuncunun yüzünü gösterir. B Oyuncunun sol omzundan başlayan çekim de A Oyuncunun yüzünü göstermelidir. İkisini de sol veya sağ omuzdan çekerseniz Aks’ı kırmış olursunuz ve sahnenin gerçekliğini kaybetmesine neden olursunuz.

Günümüz de bu tarz çekimleri kullanabilen yönetmenler de bulunmaktır. Zorunlu uyulması gereken bir kural değildir. Ancak seyircinin sahnede ki anlam bütünlüğüne devam edebilmesi için göz açısı yani kamera hareketleri birbirini takip etmelidir. Ya da en azından neden Aks’ın kırıldığı seyirciye anlatılmalıdır.

Özellikle spor müsabakaları gibi canlı yayınlarda kamera hareketleri çok büyük bir öneme sahip olmaktadır. İzleyicinin yön duygusunu yarışma ya da müsabaka içerisinde kaybetmemek için genelde ters açı olarak ekranın köşesinde görüntü verilmektedir. Aksi durumda izleyicinin müsabakayı takip etmesi imkansız olacaktır.

Bir farklı örnek daha verecek olursak araba yarışları ya da motosiklet yarışları gibi çekimlerde kamera hareketlerinde aks atlaması olmaması için farklı bir geçiş tekniği uygulanmaktadır. Kameranın aks çizgisini geçmesi gerektiği durumda aks çizgisi üzerinde tam karşıdan bir kamera çekimi yapılarak bu geçiş akıcı bir şekilde sağlanır ve seyirci yön duygusunu kaybetmeden yarışı izleyebilmektedir.

Kamera hareketleri içerisinde aks çizgisi ne kadar önemli ise çekim yapılırken oyuncuların pozisyonlarına göre göz çizgisinin de doğru bir şekilde ayarlanmış olması gerekmektedir.  Aksi durumda yine aks atlaması yaşanması söz konusu olabilir. Bu duruma örnek verecek olursak; oturan ve ayakta duran iki kişinin konuşma sahnesi çekimlerinde özellikle yakın plan çekimi yapılırken göz çizgilerinin konumuna uygun bir şekilde olmasına dikkat edilmelidir.